Templariusze i najsłynniejsze okno Portugalii

Portugalia to jedyny kraj, w którym templariuszy nie ścigano, nie palono. Dzięki temu między innymi do naszych czasów przetrwał Klasztor Zakonu Chrystusa w Tomarze, jeden z najważniejszych zabytków Portugalii. A w nim najsłynniejsze okno kraju – okno manuelińskie.
Nie tylko zresztą wspomniane okno jest wykonane w stylu manuelińskim, cały klasztor jest jego podręcznikowym przykładem. Styl ten będący swoistym koktajlem późnego gotyku i elementów orientalnych, roślinnych a nawet marynistycznych, był ulubionym stylem portugalskiego króla Manuela I Szczęśliwego i od jego imienia wziął nazwę.

Templariusze byli kochani w Portugalii, wszak to oni przyczynili się do wyzwolenia kraju spod panowania Maurów. Ich pierwszą seidzibą nadaną w marcu 1128 roku z rąk regentki Teresy był zamek w Soure nad Mondego, na południowej granicy kraju. Położenie oznaczało oczywiście walkę z Maurami. W 1147 roku wyzwolono z ich rąk Lizbonę a sto dwa lata później – wybrzeże Algavre. Powstała Portugalia w dzisiejszym kształcie. Panujący na początku XIV wieku król Dionizy żył w bardzo dobrych stosunkach z templariuszami i w odróżnieniu od króla Francji Filipa Pięknego nie czyhał na ich majątek. Co więcej, inaczej niż w innych krajach templariusze w Portugalii nie zostali aresztowani a w 1318 roku Dionizy powołał nowy zakon – Zakon Rycerzy Chrystusa, który odziedziczył po poprzednikach (którzy w większości wstąpili do nowego zakonu) m.in. regułę napisaną przez św. Bernarda z Clairvaux, majątek i dokumenty. Stolicę nowego zakonu szybko przeniesiono z Castro Marim do Tomar. Rycerze zakonni utrzymali bardzo silną pozycje w królestwie, król powierzał im najważniejsze misje, on zarządzali jego majątkiem. Król Henryk Żeglarz został w 1417 roku wielkim mistrzem zakonu. Za jego czasów zakon stał się potęgą morskąa statki czerwonym krzyżem templariuszy na żaglach dopływały m.in. na Maderę, Azory, do Rio de Oro i Senegalu w Afryce.

Szczytem potęgi zakonu był wiek XVI, w kraju pracowało na wysoką pozycję 450 komandorii, dzięki dochodom z nich rozbudowano m.in. główną siedzibę w Tomar.
Obecnie klasztor i zamek zajmują 5 hektarów otoczonych przez 40 hektarów parków. 30 czerwca 1983 Tomar zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Budowę klasztoru i zamku w Tomar zainicjował jeszcze w 1162 roku Gualdim Pais. Przez lata był przebudowywany, kolejni architekci dodawali elementy w różnych stylach, od romańskiego, przez gotycki, wspomniany manueliński, po barok. Pierwsze oblężenie zamek przeżył w 1190 roku kiedy chciał go zdobyć kalifa Maroka – Abu Jusuf al Mansur. Dużo później poważnych zniszczeń doznało Tomar podczas trzęsienia ziemi. W 1811 klasztor zajęli żołnierze napoleońscy.
Obecnie kompleks oblegany jest przez turystów z całego świata. A do obejrzenia jest tutaj naprawdę wiele.

Oktogonalna Rotunda (Charola) podtrzymywana przez osiem filarów ma dwie kondygnacje a wzorowana była na Bazylice Grobu Pańskiego w Jerozolimie. Wewnątrz znajduje się wsparty na sześciu kolumnach ołtarz. Wysokie wnęki w ścianach podobno umożliwiały uczestnictwo w mszach rycerzom siedzącym na koniach. Ozdoby, które możemy obecnie oglądać w Rotundzie pochodzą z XVI wieku, kiedy za czasów króla Manuela I Szczęśliwego, wykonano m.in. freski i dobudowano prezbiterium, z dolną salą kapituły i górną salą dla chóru.

Portal nad drzwiami prowadzącymi do Rotundy zaprojektował Joao de Castilho. Wykonany został z kamienia, zaś zdobiące go figurki przedstawiają ludzi, anioły oraz ornamenty typowe dla stylu manuelińskiego.
Okalają go trzy pasy. Zdobią je kandelabry, medaliony, gryfy, liście roślinne, postacie ludzkie, girlandy z roślin morskich. Centralną część zajmuje figura Madonny z Dzieciątkiem, a pod nią – strefa armilarna, czyli przyrząd astronomiczny będący modelem sfery niebieskiej.

Styl manueliński odzwierciedlał morską potęgę Portugalii, stąd wśród oramentów często występowały glony morskie, algi, muszle, korale, sieci, liny okrętowe i liny.
Ponadto ornamenty miały swoją symbolikę. Karczochy symbolizowały odrodzenie i zmartwychwstanie, winogrona – Baranka Bożego, owoce granatów – płodność, szyszki – również płodność, ale i nieśmiertelność, bluszcz, muszle i ślimaki symbolizowały powolność i dokładność. Styl manueliński przetrwał również w byłych koloniach portugalskich, np. w marokańskim Safim w Maroku, w Funchal na Maderze, w indyjskim Goa, w Mozambiku.

Najważniejsze elementy zdobnicze znalazły się wokół najsłynniejszego okna w Portugalii, które wykonane zostało w latach 1510-1513 za panowania wspomnianego króla Manuela I Szczęśliwego. Widzimy tutaj więc liny okrętowe, wodorosty, motywy morskie i roślinne, po bokach – przyrządy do nawigacji (astrolabia). Nad całością umieszczono herb króla Manuela I – tarczę siedmioma zamkami, oraz krzyż Zakonu Chrystusa. Okno zdobią także korzenie dębu korkowego.

Od okna nasz lak zwiedzania prowadzi przez sześć tutejszych krużganków. Każdy ma swą nazwę i miał swoje przeznaczenie.
Krużganek Kruków, to miejsc w którym można było się wyciszyć, poddać lekturze ksiąg (tutaj znajdował się biblioteka klasztorna). Na Krużganku Chleba rozdawano ubogim chleb. Z kolei na Krużganku Pralni znajdowała się przed wiekami pralnia. Krużganek Cmentarny wziął nazwę od pochówków mnichów, które się tutaj odbywały. Z Krużganku św. Barbary najlepiej widać słynne okno, zaś Wielki Krużganek uchodzi na najważniejszy, ale i najpiękniejszy na terenie klasztoru. Wykonany został w stylu renesansowym a główną jego ozdobę stanowią kolumnami stylizowanymi na greckie i toskańskie. Na tym krużganku koronowany na króla Portugalii został Filip II, stąd czasami jest nazywany Krużgankiem Filipa.
Po zwiedzeniu klasztoru warto wybrać się, by obejrzeć akwedukt doprowadzający wodę do Tomar.






POWIĄZANE WPISY
2 lutego 2023
Fly.pl: Egipt, Turcja i Tunezja biorą ponad połowę rynku
W styczniu wśród klientów fly.pl, 52,2 proc. rezerwowało wyjazdy do Egiptu, Turcji lub…
0 Komentarzy3 Minuty
1 lutego 2023
Cypr – Polacy na 4. miejscu w 2022 roku, wzrost o 132,8 proc. w stosunku do 2019 roku
W 2022 roku Cypr odwiedziło 3 201 080 turystów, o 19,5 proc mniej niż w 2019 roku.…
0 Komentarzy1 Minuty
27 stycznia 2023
Najwyższa wieża zamkowa w Portugalii, śpiew i byk
Miasto Beja w regionie Alentejo w Portugalii, słynie z dwóch rzeczy: najwyższej wieży…
0 Komentarzy4 Minuty
27 stycznia 2023
Starożytne pismo i szewc z żelaza w Almodôvar
Dla miłośników historii Portugalii małe miasteczko Almodôvar w regionie Alentejo jest…
0 Komentarzy3 Minuty
25 stycznia 2023
Za 12 tygodni 12. edycja Forum Promocji Turystycznej w Hydropolis
Wystartowała rejestracja na XII Forum Promocji Turystycznej, organizowane przez redakcję…
0 Komentarzy1 Minuty
25 stycznia 2023
Wozem dowodzenia po polu bitewnym wokół Bastogne
Wycieczka terenowym samochodem Dodge, należącym w II wojnie światowej do armii…
0 Komentarzy7 Minuty
23 stycznia 2023
Muzeum Wojenne w Bastogne
Bastogne War Museum położone jest na obrzeżach miasta, tuż obok pomnika Mardasson…
0 Komentarzy5 Minuty
20 stycznia 2023
Najdłuższy miejski szlak górniczy w Portugalii – pieszo przez Aljustrel
Dawne górnicze miasteczko Aljustrel w regionie Alentejo w Portugalii może od niedawna…
0 Komentarzy5 Minuty
20 stycznia 2023
Lisie doły Kompanii Braci pod Bastogne
Obrona przez amerykańskich żołnierzy miasteczka Bastogne w belgijskiej Walonii, na…
0 Komentarzy4 Minuty