Pałac w Sieniawie

Na północy-wschód od jednego z najczęściej odwiedzanych podkarpackich miast czyli Łańcuta położona jest Sieniawa. Niewielkie miasteczko, liczące nieco ponad dwa tysiące mieszkańców otaczają piękne lasy dawnej puszczy sandomierskiej. Skrywa ono w sobie niezwykły pałac w stylu późnobarokowym założony przez Michała Hieronima Sieniawskiego i rozbudowany przed ród Czartoryskich.
Badania archeologiczne w części Podkarpacia, gdzie leży Sieniawa potwierdzają, że istniały tam osady już w okresie kultury łużyckiej czyli około 4000 lat p.n.e. Rozwój osadnictwa na tych terenach nastąpił między III w. p.n.e. a V w. n.e. Od 981 r. Sieniawa i okolice należała do Rusi Kijowskiej, a później do Księstwa Halickiego. Po sporze z Węgrami ten region pozostawał w polskim władaniu od pierwszej połowy XIV wieku, aż do roku 1772.
Dybów, bo tak brzmiała pierwotna nazwa Sieniawy istniał już w XV wieku. W 1650 roku Mikołaj Sieniawski wznosi tam fortecę, a w kolejnych trzech dziesięcioleciach buduje fortyfikacje. W tym samym czasie zakłada Sieniawę, która w 1762 roku otrzymuje prawa miejskie. Pałac rozwija syn założyciela – Adam Mikołaj. Zakłada tam park i przebudowuje pomarańczarnię tworząc istniejący do dziś zespół parkowo-pałacowy. W 1734 roku, w wyniku ślubu jego córki, a wnuczki założyciela – Zofii z Augustem Czartoryskim, miasto staje się własnością tego znanego z zaangażowania w sprawy polskie rodu.
Książe Czartoryskich chociaż lubił spędzać czas w Puławach i Warszawie, to chętnie przyjeżdżał również do Sieniawy.
Decyduje się na rozbudowanie pałacu o boczne pawilony i kompleksowe odnowienie wnętrz. Na przyszłość Sieniawy wpływa upadek II Rzeczpospolitej. Czartoryscy za zaangażowanie w wojnę z Rosją stają się ofiarami represji. Zarekwirowana zostaje większość ich dóbr. W 1812 r. do Sieniawy przybywają i zamieszkują na stałe Izabela i Adam Czartoryscy. Staje się ona główną siedzibą rodu i miejscem chętnie odwiedzanym przez wybitnych ludzi, polityków, poetów, pisarzy i filozofów.
Częstym gościem jest tam m.in. Tadeusz Kościuszko. To właśnie podczas pobytu w Sieniawie otrzymał on od Czartoryskich pożyczkę na konieczny wyjazd do Stanów Zjednoczonych, gdzie zasłynął nie tylko poczas działań militarnych, ale też stworzył podwaliny szkolnictwa wojskowego.
W drugiej połowie XIX wieku Czartoryscy przeprowadzają przebudowę pałacu i nadbudowują pietra. Zyskuje późnobarokowy charakter, utrzymany w stylu francuskim. Pałac zostaje mocno zniszczony podczas pierwszej wojny światowej. Nie może być nawet wykorzystywany do celów mieszkaniowych. Remont, rozpoczęty przed II Wojną Światową przez Augustyna Czartoryskiego nie zostaje zakończony, a ostatni dziedzic dóbr sieniawskich umiera w 1946 r. To właśnie w pałacu, przechowywany jest podczas II wojny światowej sławny obraz „Dama z Łasiczką”, tak poszukiwany przez Niemców. Przez znaczną część okresu PRL pałac pozostawał w ruinie, stopniowo niszczał, był zupełnie niezabezpieczony. Pierwsze prace remontowe rozpoczęły się w latach osiemdziesiątych, a ostatecznie do dawnej świetności powrócił w 2002 r. Obecnie pełni funkcje hotelowo-restauracyjne i jest miejscem licznych spotkań czy konferencji.
Po zwiedzeniu Pałacu warto udać się na krótki spacer po maleńkim galicyjskim miasteczku. Zabudowa w części pochodzi z końca XIX i początków XX wieku. Przy rynku można spotkać nawet kilka starszych chociaż częściowo przybudowanych domów. W Sieniawie znajduję się również dawna cerkiew grekokatolicka z 1753 r. czy kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny wzniesiony w pierwszej połowie XVIII wieku w stylu barkowym. W 1777 strawił go pożar, ale niezwłocznie został odbudowany. Sieniawska świątynia została zniszczona również podczas I wojny światowej, ale tylko 4 lata zajęło mieszkańcom przeprowadzenie koniecznych prac remontowych.
Artykuł powstał we współpracy z Fundacją XX. Czartoryskich.
POWIĄZANE WPISY
13 czerwca 2025
Prezes Grupy Arche apeluje o zmiany w prawie dotyczącym zabytków
W trakcie III Forum Rewitalizacji, które odbywa się 13 czerwca w Łodzi, prezes Grupy…
0 Komentarzy3 Minuty
13 czerwca 2025
OLX: coraz więcej Polaków wybiera urlop w kraju
Polacy coraz chętniej wybierają wypoczynek w kraju, choć urlop nad Bałtykiem może…
0 Komentarzy4 Minuty
12 czerwca 2025
Tribe: nowy hotel w Budapeszcie, zapowiedź w Słowenii i debiut w Krakowie
Tribe, designerska marka lifestyle’owa należąca do grupy Accor, ogłasza kolejne…
0 Komentarzy2 Minuty
10 czerwca 2025
Przewodnik Michelin 2025: Wrocław debiutuje, Warszawa z nowym wyróżnieniem
Michelin zaprezentował nową selekcję restauracji ujętych w Przewodniku Michelin Polska…
0 Komentarzy11 Minuty
6 czerwca 2025
Rozpoczęto prace nad Strategią Rozwoju Turystyki Zorganizowanej w Polsce na lata 2026–2035
Przedstawiciele branży turystycznej rozpoczynają prace nad Strategią Rozwoju Turystyki…
0 Komentarzy1 Minuty
6 czerwca 2025
Smaki sprzed tysiąca lat w nowoczesnym wydaniu. Gniezno uruchomiło nowy produkt kulinarny turystyki sieciowej
W ramach obchodów 1000-lecia koronacji Bolesława Chrobrego miasto zaprasza na „Ucztę…
0 Komentarzy3 Minuty
4 czerwca 2025
ESPT i ZUS zapraszają branżę turystyczną na webinar
Europejskie Stowarzyszenie Przedsiębiorców Turystycznych (ESPT) zaprasza właścicieli biur…
0 Komentarzy3 Minuty
4 czerwca 2025
DOT świętuje 25-lecie. Region przyciąga miliony turystów
Stowarzyszenie założyło pięć podmiotów, po roku było ich trzydzieści. Dziś Dolnośląską…
0 Komentarzy5 Minuty
3 czerwca 2025
Mazowsze otwiera sezon turystyczny 2025
2 czerwca na pokładzie statku Fisherman odbyła się konferencja prasowa inaugurująca letni…
0 Komentarzy4 Minuty