Nieborów: Sobiescy i Radziwiłłowie. Strażnicy Wizerunku Maryjnego
Muzeum w Nieborowie i Arkadii wspólnie z Fundacją Trzy Trąby otwierają w połowie czerwca nową wystawę, która obejmie szereg przedmiotów związanych z bitwą wiedeńską 1683 roku oraz jej najważniejszymi protagonistami po stronie polskiej – rodziną Sobieskich i ich najbliższych krewnych, Radziwiłłów. Wśród nich najcenniejsza pamiątka rodzinna – obraz Matki Boskiej znaleziony podczas Odsieczy Wiedeńskiej w 1683 roku.
Wystawa pod nazwą „Sobiescy i Radziwiłłowie. Strażnicy Wizerunku Maryjnego” będzie czynna od 15 czerwca w Muzeum w Nieborowie i Arkadii, w Pałacu Radziwiłłów. Wśród rozmaitych pamiątek, warto wyróżnić m.in. buławę hetmańską z XVII wieku czy XVIII wieczną zbroję husarską. Prezentowane będą także portrety Radziwiłłów ze starej linii nieświeskiej, która wygasła w roku 1813. W Nieborowie można będzie obejrzeć obrazy przedstawiające Jana III Sobieskiego, Dominika Radziwiłła, Katarzynę z Sobieskich Radziwiłłową, Michała Kazimierza Radziwiłła i Michała Kazimierza Radziwiłła- Rybeńko Większość eksponatów jest własnością osób prywatnych i nigdy nie była prezentowana publicznie.
Wśród nich znajduje się najcenniejsza pamiątka rodzinna – obraz Matki Boskiej, który pokazywany był jedynie w 1883 i 1983 roku, podczas dwóch wystaw w Krakowie upamiętniających okrągłe rocznice wiktorii wiedeńskiej. Według źródeł historycznych obraz ten został znaleziony w 1683 r. przez hetmana wielkiego koronnego Stanisława Jabłonowskiego, podczas Odsieczy Wiedeńskiej i od razu uznany przez króla Jana III Sobieskiego za symbol zwycięstwa nad armią turecką.
Napisy w banderolach trzymane przez anioły, odnoszące się do imienia króla (In hac Imagine Mariae Victor ero Ioannnes (W tym obrazie Maryi ja Jan będę zwycięzcą) oraz In hac Imagine Mariae Vinces Ioannes (W tym obrazie Maryi zwyciężysz Janie)), spotęgowały przeświadczenie Sobieskiego o boskiej opiece.
Przekonanie to monarcha wskazał, pisząc „na gorąco” do Marii Kazimiery 17 września 1683 r.: „Obraz tu jeden cudownym dosyć sposobem dostał mi się”. Historię malowidła zrelacjonował na piśmie w 1730 r. królewicz Jakub Ludwik Sobieski, na prośbę swej córki, Marii Klementyny; relację tę znano z dwóch egzemplarzy, znajdujących się w Watykanie i (do 1939 r.) w Archiwum Radziwiłłowskim w Warszawie. Ten niepozorny wizerunek maryjny, od początku otoczony przez Jana III kultem, był jedną z najcenniejszych zdobyczy, jaką król przywiózł spod Wiednia. Po śmierci wnuczki Jana III Sobieskiego, Marii Karoliny de Bouillon w 1740 r., spuściznę Sobieskich odziedziczył Michał Kazimierz Radziwiłł, zwany Rybeńko, wnuk Katarzyny Sobieskiej, siostry Jana III.
“Z tym wizerunkiem Janie zwyciężysz” wystawa w Arkadii – kurator wystawy „Sobiescy i Radziwiłłowie. Strażnicy wizerunku maryjnego” w Muzeum w Nieborowie i Arkadii Monika Antczak opowiada o niezwykłym wizerunku Matki Boskiej i innych pamiątkach związanych z historią Polski oraz rodami Sobieskich i Radziwiłłów. Czytaj więcej tutaj…
Stał się on pierwszym strażnikiem pamięci królewskiego rodu. Zapewne zdawał sobie sprawę z wagi dziedzictwa Żółkiewskich i Sobieskich, które przynosiło Radziwiłłom chwałę, ale też nakładało na nich pewną odpowiedzialność po wymarciu potomków króla Jana III. Do najcenniejszych pamiątek odziedziczonych po królu należał obraz Matki Boskiej spod Wiednia. Rybeńko urządził kaplicę dla obrazu w części skrzydła zamku nieświeskiego i przykazał swoim następcom, by modlili się właśnie przed tym wizerunkiem oraz strzegli go bardziej niż jakiegokolwiek innego skarbu. Z czasem zaczęto nazywać obraz Matką Boską Nieświeską lub Radziwiłłowską.
Dzieło przetrwało na zamku najazd Rosjan na Nieśwież w czasie, gdy syn Rybeńki, Karol Stanisław, zwany Panie Kochanku, przystąpił do konfederacji barskiej.
Przetrwał także, kiedy Rosjanie kolejny raz złupili zamek w roku 1812, po tym jak Dominik Radziwiłł, bratanek Panie Kochanku, wstąpił – będąc poddanym cara – do armii napoleońskiej. Przez następne stulecie obrazem opiekowały się kolejne pokolenia Radziwiłłów. W 1939 roku przed niechybnym zniszczeniem obraz uratowała Anna Engelgard, opiekunka dzieci ostatniego ordynata nieświeskiego, Leona Radziwiłła.
Mapa dojazdu do Arkadii:
Po wojnie przywiozła obraz do Warszawy i przekazała go bratanicy Leona, Izabelli Radziwiłłowej, zwanej w rodzinie Balalą. W obecnym pokoleniu strażnikami obrazu są Maria Anna i Maciej Radziwiłłowie. Niezwykła historia jednego obrazu splata ze sobą wiele wątków historii. Był on symbolem zwycięstwa, relikwią, która przypominała chwalebne czyny przodków, łączyła pokolenia, odnosząc się do prawdziwych i trwałych wartości. Dla społeczeństwa pozbawionego ojczyzny był nadzieją na odzyskanie wolności. Matka Boska Sobieska, Radziwiłłowska, Nieświeska, dla każdego swego „strażnika” miała podobne znaczenie, które nie zmieniło się mimo upływu ponad 300 lat. Wystawa będzie czynna od 15 czerwca do 15 września 2019 roku.
Tekst: Łukasz Rusiniak, Monika Antczak
Artykuł powstał we współpracy z Fundacją XX. Czartoryskich.
POWIĄZANE WPISY
18 kwietnia 2024
Ponad 4 mln turystów odwiedziło Poznań w 2023 roku
Nieco ponad 4 mln osób przyjechało do Poznania w 2023 roku. Blisko milion z nich…
0 Komentarzy2 Minuty
18 kwietnia 2024
Grupa Polskiego Holdignu Hotelowego wprowadza Kodeks Hotelarza
Kodeks Hotelarza w Grupie Polskiego Holdignu Hotelowego powstał w odpowiedzi na potrzebę…
0 Komentarzy1 Minuty
17 kwietnia 2024
Analiza Kiwi.com: rośnie popularność wyjazdów do Azji i USA na majówkę
Kiwi.com, firma travel tech i wyszukiwarka tanich podróży, przyjrzała się tegorocznym…
0 Komentarzy3 Minuty
17 kwietnia 2024
Barometr Providenta: Polacy wybiorą majówkę w plenerze
Niemal co trzeci Polak nie ma jeszcze planów na majówkę – wynika z najnowszej edycji…
0 Komentarzy3 Minuty
11 kwietnia 2024
Polskie Linie Lotnicze LOT ponownie łączą Warszawę z Atenami
11 kwietnia 2024 roku Polskie Linie Lotnicze LOT wznowiły połączenia pomiędzy Warszawą a…
0 Komentarzy1 Minuty
11 kwietnia 2024
Novotel Warszawa Centrum świętuje 50. urodziny
Jeden z największych hoteli Novotel w Europie przez cały rok będzie świętował swój…
0 Komentarzy4 Minuty
11 kwietnia 2024
Zrównoważone wydarzenia – zaczynamy od siebie, czyli ekologiczne rozwiązania na Forum Promocji Turystycznej w CEE Hydropolis
„Zielone” rozwiązania i włączenie w ten proces naszych gości i gościń to ważny element…
0 Komentarzy5 Minuty
10 kwietnia 2024
MerlinX Srebrnym Partnerem XIV Forum Promocji Turystycznej
11 kwietnia w Centrum Edukacji Ekologicznej „Hydropolis” we Wrocławiu odbędzie się XIV…
0 Komentarzy1 Minuty
10 kwietnia 2024
Lex Kamilek – brak klarownych wytycznych dla branży noclegowej
„Lex Kamilek” obowiązuje od połowy lutego, a już za cztery miesiące mogą posypać się…
0 Komentarzy4 Minuty