Hagia Sofia jako meczet. Sprawdziliśmy, co się zmieniło [ZDJĘCIA]

Od lipca 2020 roku Hagia Sofia ponownie stała się meczetem. W świątyni, która w swojej historii była już chrześcijańską bazyliką, meczetem i muzeum, znów modlą się wyznawcy islamu, a z minaretu dobiega zaśpiew muezzina. Z czym wiąże się ta zmiana dla turystów i jak dziś wygląda najsłynniejszy zabytek Turcji?

Po 86 latach “świeckości” Hagia Sofia znów stała się świątynią religii islamskiej. Historia tej budowli nad budowlami napotkała kolejny zakręt na i tak już zawiłej drodze. Zbudowana przez cesarza Bizancjum Justyniana I jako bazylika, przez niemal tysiąclecie, od 537 roku, gdy została ukończona, do 1453 roku służyła jako kościół chrześcijański. Po podboju Konstantynopola przez sułtana osmańskiego Mehmeda II, została przekształcona w meczet. Ten stan trwał aż do upadku Imperium Otomańskiego. W 1934 roku, gdy Turcja była już republiką, uznano, że z Hagii Sofii należy uczynić budynek świecki i przekształcono ją w muzeum. Dziś na powrót stała się meczetem.

Wstęp darmowy, ale w odpowiednim stroju

Wiąże się to z niewielkimi zmianami organizacyjnymi, wizualnymi i … finansowymi. Przede wszystkim, dziś wstęp do Hagii Sofii jest darmowy, przedtem bilet do muzeum kosztował ok. 40 zł.

Zmianą organizacyjną, wiążącą się z obyczajowością islamu, jest to, że aby zwiedzić “świątynię mądrości” wewnątrz, trzeba się odpowiednio ubrać. Panowie powinni mieć zakryte kolana, panie – kolana, ramiona i włosy. Dodatkowym, narzuconym przez pandemię obowiązkiem, jest zakrycie ust i nosa, ten przepis obowiązuje jednak w całym Stambule, łącznie z ulicami. Przed wejściem do nawy głównej trzeba też zostawić obuwie w szafce bądź przygotować się na zabranie go ze sobą. Po wnętrzu meczetu poruszamy się boso.

Posadzka i niektóre mozaiki zakryte

Zmianą wizualną, oprócz obecności prostej, drewnianej szafki na buty w nawie bocznej, jest pokrycie marmurowej posadzki zielonym dywanem. Zasłania on całą powierzchnię, po której mogą poruszać się wierni i turyści, z wyjątkiem jednego odgrodzonego i odsłoniętego miejsca, w którym widoczne są dekoracje geometryczne. Wyznaczają one miejsce, w którym stał tron cesarzy bizantyjskich podczas koronacji.

Islam interpretuje Surę 16. Koranu w zdecydowany sposób – zabrania uwieczniania w sztuce przedstawień świętych i zwierząt. Po przekształceniu Hagii Sofii w meczet w XV wieku muzułmanie zagipsowali więc mozaiki zawierające takie wizerunki. Gdy budynek zyskał świecki charakter rozpoczęto prace renowacyjne, odsłaniając pokryte gipsem dzieła sztuki.

Dziś mozaiki z wizerunkami np. Justyniana i Konstantyna przy Wrotach Cesarskich, są przysłonięte płachtą, część ma być jedynie zaciemniana podczas nabożeństw. Aby zobaczyć wizerunek cesarzy składających hołd Matce Boskiej z Dzieciątkiem trzeba podejść bliżej – płachta zawieszona jest w pewnej odległości od mozaiki.

Galerie w Hagia Sofia pozostaną muzeum?

Nadal nie jest jasne, jaką funkcję będą pełniły galerie, na które wstęp był dodatkowo płatny. Widok na mozaiki był wart swojej ceny, również tam znajdziemy m.in. grobowiec słynnego weneckiego doży Enrico Dandolo (tego, który sprowadził do Wenecji słynną kwadrygę św. Marka, ozdabiającą pierwotnie hipodrom w Stambule). Istnieje możliwość, że ta część Hagii Sofii zostanie wydzielona jako muzeum. Na razie jest zamknięta dla zwiedzających.

W porach modlitwy, czyli pięć razy dziennie, z minaretu rozlega się charakterystyczny zaśpiew muezzina:

Nic nie zmienia faktu, że wizyta w Hagii Sofii to doznanie wyjątkowe, niezależnie od wyznania i światopoglądu.

Miasto ostateczne. Stambuł dla tych, którzy kochają życie