Boże Narodzenie na Mazowszu
Zanim w naszych domach zagościła choinka, w kątach izby ustawiano snopki zboża. Ozdoby wykonywano własnoręcznie, a wśród nich królowały te z opłatka. Na pasterkę należało udać się pieszo, a puste miejsce przy stole wcale nie było przeznaczone dla zbłąkanego wędrowca.
Wiele tradycji bożonarodzeniowych pielęgnujemy w naszych domach do dziś, o niektórych mało kto już pamięta. Święta Bożego Narodzenia do doskonała okazja, aby sobie o nich przypomnieć.
Podłaźnik i snopki w izbie
Dawniej w kącie izby chłopskiej ustawiano snop zboża o dużych i pełnych kłosach. Natomiast w jadalniach szlacheckich oraz u drobnej szlachty często pojawiały się cztery snopy wykonane z czterech różnych rodzajów zbóż: żyta, pszenicy, owsa i jęczmienia. – Formą pośrednią była podłaźniczka, podwieszana pod sufitem w formie większej gałęzi lub mniejszego drzewka, przeważnie świerku lub sosny – mówi Beata Turek z Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu. Najszybciej ubieranie choinki przyjęło się na dworach szlacheckich – w połowie XIX w., w chałupach chłopskich powszechnie zaczęto dekorować drzewko dopiero w okresie międzywojennym.
Cuda z opłatka
Wykonywaniem ozdób głównie zajmowały się dziewczęta i dzieci. – Ozdoby miały wymowę symboliczną. Choinkę dekorowano jabłkami – na pamiątkę rajskiego drzewa, orzechami – symbolem pomyślności i ozdobami z opłatka – tłumaczy Joanna Szewczykowska z Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu. Na Mazowszu szczególnie popularną ozdobą były światy – przestrzenne konstrukcje wykonywane z różnokolorowych opłatków.
Postnik, Pośnik czy Zilija?
Wszystkie te nazwy odnoszą się do Wigilii. – Po kurpiowsku Wigilia to Zilija. Natomiast na Boże Narodzenie mówiło się Gody, ponieważ stary rok godził się z nowym, ustępował mu miejsca – podkreśla Agnieszka Kowalewska z Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce. Postnik i Pośnik nawiązują zaś do zachowywania w tym dniu postu. – Przygotowywano dania z tego, co dały pole, las, rzeka i staw, sad czy pasieka – mówi Małgorzata Jaszczołt z Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie. – W północnej części Mazowsza na stołach królowały kluski z makiem, czerwony barszcz z uszkami, pierogi z grzybami, groch z kapustą czy śledzie podawane zwykle z kartoflami – wylicza Magdalena Lica-Kaczan z Muzeum Mazowieckiego w Płocku.
Dla kogo puste miejsce przy stole?
Dodatkowe nakrycie nie było, jak powszechnie się uważa, przeznaczone dla zbłąkanego wędrowca. –Pozostawiano je dla dusz zmarłych przodków, które miały nawiedzać domostwo podczas Wigilii, ale też podczas świąt. Nie domykano drzwi, unikano też gwałtownego siadania na stołku, aby takiej duszyczki nie przygnieść – tłumaczy dr Justyna Górska-Streicher z Muzeum Wsi Radomskiej. Dawniej po wigilijnej kolacji sprzątano dopiero w świąteczny poranek, a jedzenie pozostawiano na noc na stole dla bliskich z zaświatów.
Nocne nabożeństwo
Na narodziny Jezusa czekali wszyscy. – Wzorem pasterzy, którzy jako pierwsi przybyli do stajenki betlejemskiej, do kościoła należało udać się pieszo – tłumaczy dr Justyna Górska-Streicher. – Na pasterkę wyruszano całymi rodzinami, gromadami. Urządzano także wyścigi, ponieważ każdy gospodarz starał się dotrzeć do kościoła jako pierwszy, co miało mu zapewnić bycie pierwszym, czyli najlepszym gospodarzem w nadchodzącym roku – dodaje Beata Turek.
Betlejemskie dzieła sztuki
Na polskim gruncie stajenki pojawiły się w XIII w. i zawdzięczamy je franciszkanom. Współczesne szopki są różnorodne – wykonuje się je z drewna, tektury, kolorowej folii ozdobnej, z gotowymi figurami albo ręcznie robionymi. Są też takie z żywymi osiołkami, owieczkami, rybami, ptactwem, a w roli Świętej Rodziny pojawiają się młodzi małżonkowie z dzieckiem. W stajenkach bywają też elementy typowe dla różnych grup etnograficznych, jak np. stroje ludowe czy rękodzieło.
POWIĄZANE WPISY
12 lutego 2025
POT: 15 lutego rusza program wsparcia dla spotkań i wydarzeń
15 lutego 2025 roku rusza Promocyjny Program Wsparcia dla Spotkań i Wydarzeń (PPWdSW),…
0 Komentarzy5 Minuty
12 lutego 2025
PLL LOT rozpoczęły rekrutację do programu stażowego LOT Summer Internship
Polskie Linie Lotnicze LOT ponownie otwierają drzwi dla młodych talentów, ogłaszając…
0 Komentarzy3 Minuty
11 lutego 2025
Film promujący Dolny Śląsk zdobywa Grand Prix na FilmAT Festival 2024
Spot promujący Dolny Śląsk „Odkryj tajemniczy Dolny Śląsk” zdobył Grand Prix podczas XIX…
0 Komentarzy2 Minuty
10 lutego 2025
Widzimy się w Sopocie. Nowa kampania miasta zachęca turystów biznesowych
„Widzimy się w Sopocie” to hasło kampanii promocyjnej miasta prowadzonej od listopada…
0 Komentarzy3 Minuty
6 lutego 2025
Zaplanuj ferie na Mazowszu z nowym przewodnikiem MROT
Mazowiecka Regionalna Organizacja Turystyczna przygotowała przewodnik „Moda na Mazowsze.…
0 Komentarzy2 Minuty
5 lutego 2025
Więcej turystów nad Bałtykiem w ferie. Hotele notują wzrost rezerwacji
Coraz więcej turystów wybiera nadmorskie kurorty na ferie zimowe. Pomorze Zachodnie staje…
0 Komentarzy5 Minuty
5 lutego 2025
Rusza nabór do II edycji Gąsiorów Turystyki
II edycja Gąsiorów Turystyki to kolejna szansa dla młodych, ambitnych profesjonalistów z…
0 Komentarzy2 Minuty
5 lutego 2025
Branżowe Centrum Umiejętności – odpowiedź na zmieniający się rynek HGT
W dynamicznie zmieniającym się otoczeniu rynkowym Branżowe Centrum Umiejętności w…
0 Komentarzy2 Minuty
4 lutego 2025
Bilety na największe wydarzenia muzyczne 2025 roku już w sprzedaży!
Letni festiwal, koncert dla uczczenia ważnej daty, a może występ ulubionego artysty?…
0 Komentarzy2 Minuty