Kopalnia Soli „Wieliczka” przyciąga tłumy i rozwija ofertę. Blisko 2 mln turystów w 2024 roku i ambitne plany na przyszłość

Kopalnia Soli „Wieliczka”, od wieków uznawana za jeden z najcenniejszych zabytków Polski i światowego dziedzictwa UNESCO, nie tylko przyciąga rosnącą liczbę turystów – w 2024 roku odwiedziło ją 1,73 mln osób – ale konsekwentnie rozwija swoją ofertę turystyczną, leczniczą i eventową. Zgodnie z misją ochrony i udostępniania dziedzictwa, kopalnia inwestuje w infrastrukturę, modernizuje podziemne trasy oraz rozbudowuje kompleks uzdrowiskowy, zachowując przy tym najwyższe standardy bezpieczeństwa i konserwacji zabytków.

Od lat uważana za jeden z cudów Polski. Ponad 700 lat dziejów Kopalni Soli „Wieliczka” oznacza, że pamięta ona Piastów i Jagiellonów i przez wieki była świadkiem historycznych przemian na terenie Małopolski.

Od 1976 roku kopalnia figuruje w krajowym rejestrze zabytków, a od 1994 r. to także pomnik historii Polski. Trzeba jednak podkreślić, że to nazwa i symbol znane nie tylko każdemu Polakowi. W 1978 roku Kopalnia Soli „Wieliczka” została wpisana na pierwszą Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO i w ten sposób została oficjalnie uznana za skarb całej ludzkości.

W roku 2023 barbórkowe tradycje i kult św. Kingi wśród górników wielickich i bocheńskich odnotowano na krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturalnego. Obecnie trwają starania o wpisanie barbórkowych zwyczajów na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.

Dziedzictwo wymagające troski

Zgodnie z Konwencją UNESCO do najważniejszych zadań kierownictwa i pracowników obiektu należy m.in. zabezpieczenie i udostępnienie dziedzictwa. W zabytkowej kopalni nie ma możliwości, by na szerszą skalę wprowadzić mechanizację robót, dlatego już w 1996 roku całkowicie zaprzestano eksploatacji złoża, a większość prac zabezpieczających jest wykonywana ręcznie.

Przeszło siedem wieków eksploatacji pozostawiło pod Wieliczką ponad 2 tys. komór oraz ok. 245 km chodników na poziomach (od 64 m do 327 m). Każdego dnia kilkuset górników wykonuje prace niezbędne dla bezpieczeństwa i utrzymania całego obiektu w jak najlepszym stanie dla przyszłych pokoleń. Górnicy zabezpieczają zabytkowe rejony kopalni, wypełniają tzw. pustki poeksploatacyjne w jej niezabytkowych częściach, dbają o zabezpieczenie wycieków słodkiej wody. Wciąż szykowane są również nowe atrakcje dla turystów – odnawiane są zabytkowe komory, korytarze i szyby.

Wieliccy górnicy w pierwszej kolejności chronią podziemia oraz leżące na powierzchni miasto.

„Dzięki ich wysiłkowi możliwe jest bezpieczne, a także komfortowe udostępnianie dziedzictwa figurującego na Liście UNESCO – turystom, kuracjuszom, uczestnikom różnego rodzaju wydarzeń. Istotną częścią górniczych działań w Kopalni Soli „Wieliczka” jest stały i szczegółowy monitoring występujących pod ziemią zagrożeń naturalnych” – podkreśla Marian Leśny, prezes zarządu Kopalni Soli „Wieliczka” S.A.

Wypowiedź prezesa precyzyjnie oddaje współczesny sposób myślenia o Kopalni Soli „Wieliczka”, która z zakładu przemysłowego przeistoczyła się w sławną na całym świecie atrakcję turystyczną, miejsce niezwykłych wydarzeń i uzdrowisko. Wieliczka często figuruje w planach oficjalnych wizyt polityków, koronowanych głów i członków rodzin królewskich.

Z roku na rok coraz więcej turystów

W minionym 2024 r. zanotowano blisko 1,73 mln turystów, co oznacza wzrost o 14 proc. w porównaniu z rokiem 2023. Dominował ruch zagraniczny – cudzoziemcy stanowili 62 proc. odwiedzających, z czego 86,2 proc. z Europy. Największą liczbę stanowili obywatele Wielkiej Brytanii (244,1 tys. osób), Włoch i Francji. Zainteresowaniem cieszyła się również Tężnia Solankowa, do której wybrało się ponad 200 tys. osób. W kopalni odbyło się ponad 200 imprez – koncertów, spotkań, konferencji, a Uzdrowisko Kopalnia Soli „Wieliczka” przyjęło prawie 4,2 tys. kuracjuszy. Wiele wskazuje na to, że w roku 2025 liczba turystów odwiedzających solne podziemia może przekroczyć 2 miliony!

Rok 2024 to także dalszy rozwój sprzedaży biletów online. Na zwiedzanie Trasy Turystycznej zakupiono 1,21 mln biletów przez internet, co oznacza wzrost w porównaniu do roku 2023, gdy sprzedaż online wyniosła niecały milion. Dwie trzecie biletów online dotyczyło zwiedzania w językach obcych, co potwierdza międzynarodowe zainteresowanie atrakcją. Trzeba podkreślić, że cały system  biletowy do Kopalni działa bez zastrzeżeń, zarówno turystów indywidualnych, jak i biur podróży. W ostatnich latach zatory w sprzedaży stały się zmorą innych ważnych atrakcji turystycznych.

Turystyka, edukacja i emocje pod ziemią

Obecnie Kopalnia Soli „Wieliczka” S.A.  to spółka skarbu państwa i grupa kapitałowa, którą współtworzy wraz ze spółkami zależnymi: Kopalnia Soli „Wieliczka” Wsparcie, Kopalnia Soli „Wieliczka” Turystyka, a także Kopalnia Soli „Wieliczka” Mice&Health.

Najbardziej rozpoznawalnym elementem w tej strukturze jest oczywiście Podziemna Trasa Turystyczna. Powstała ona już na przełomie XVIII i XIX wieku. Specjalnego i wiodącego znaczenia trasa nabrała po zaprzestaniu eksploatacji złoża solnego w roku 1996. Jej kierownictwo objął wówczas obecny prezes grupy Marian Leśny.  Wykorzystując swoje górnicze doświadczenie, we współpracy z zespołem fachowców, stworzył spółkę, która nie tylko profesjonalnie zarządza obiektem o unikatowych walorach kulturowych i przyrodniczych, ale dysponuje też bogatą ofertą turystyczną, leczniczą i eventową.

Trasa Turystyczna prowadzi przez najpiękniejsze i najbardziej charakterystyczne miejsca kopalni. Typowe zwiedzanie rozpoczyna zjazd Szybem Daniłowicza i dalej spacer, który zajmuje ok. 2 godzin. Łącznie do pokonania jest ok. 800 schodów. Możliwe jest także odwiedzenie podziemnej ekspozycji Muzeum Żup Krakowskich i przedłużenie wycieczki do 3 godzin. Ważnym punktem jest pobyt w Kaplicy Świętej Kingi – położonej 101 metrów pod powierzchnią świątyni, której większość elementów jest wykonana z soli. Inną atrakcją Trasy Turystycznej są solankowe jeziora. Zwiedza się również przepiękne podziemne komory takie, jak Mikołaja Kopernika, Janowice, Jana Haluszki, Kazimierza III Wielkiego, Pieskowa Skała, Weimar czy Wessla. Turyści oglądają także używane dawniej narzędzia i maszyny górnicze oraz metody wydobycia i transportu urobku.

Inny charakter nosi Trasa Górnicza. Jej zwiedzanie trwa ok. 2-3 godzin i rozpoczyna od zjazdu windą najstarszym istniejącym w Wieliczce bocznym szybem Regis na poziom – 57 m. Mimo, że czasem prowadzi ona przez nieoświetlone korytarze, jest dostępna również dla dzieci powyżej 10. roku życia. Każdy turysta otrzymuje specjalny górniczy ekwipunek – kombinezon, kask, pochłaniacz tlenku węgla i lampę. To nie jest tylko bierne oglądanie – wykwalifikowany przewodnik opowiada o kopalni i pracy górników, a także włącza uczestników do wykonywania określonych zadań. Są to między innymi: wyszukiwanie i transportowanie soli, badanie stężenia metanu czy odkrywanie nieznanych komór. Można też spróbować pchać wagon z urobkiem. Trasa Górnicza to nie tylko spotkanie z górniczymi tradycjami – uczy ona również szacunku dla ciężkiej pracy górników i pokazuje, jak do wielu czynności wciąż potrzebna jest siła mięśni.

To co rzuca się w oczy i – biorąc pod uwagę wyobrażenia o pracy pod ziemią – trochę zaskakuje, to sterylna czystość na obu trasach. Po zakończeniu zwiedzania na powierzchnię wyjeżdża się windą z poziomu – 101 m.

Wieliczka miejscem prestiżowych wydarzeń

Od wielu lat temu Kopalnia Soli Wieliczka jest aktywnym uczestnikiem polskiego przemysłu MICE. Naturalna sceneria, solne srebrzyste ściany w zestawieniu z kryształowymi żyrandolami, przyciąga zainteresowanie organizatorów imprez, konferencji, bankietów i eventów. Podziemne sale, o zróżnicowanej wielkości, zapewniają kameralność zarówno spotkaniom biznesowym jak i rodzinnym. Wszystkie miejsca wyposażone są w szatnie i toalety. Wystrój i serwis to poziom 4-gwiazdkowego hotelu. Dochodzi do tego słynna podziemna kuchnia – wieliccy kucharze są w stanie zaspokoić najbardziej wyszukane gusta. Część serwowanych specjałów jest poddawana długiemu procesowi suszenia w komorach solnych.

Ważnym elementem całego kompleksu uzdrowiskowego jest wybudowana w 2014 roku tężnia solankowa o powierzchni 7500 m2 i całkowitej kubaturze 7600 m3. To największy obiekt tego typu w południowej Polsce. Część parterowa tężni przystosowana jest dla osób nie poruszających się samodzielnie. Oprócz walorów rekreacyjnych i architektonicznych najważniejsze są te lecznicze – inhalacje w tężni pomagają przy astmie, alergii, nieżycie nosa, zapaleniu zatok i przewlekłym kaszlu.

I tu przechodzimy do działającego kompleksu uzdrowiskowego i ambitnych planów rozwoju. Składa się on z kilku komór położonych 135 metrów pod ziemią. Nad naturalnymi solankami prowadzone są ćwiczenia grupowe i indywidualne. Są tu stanowiska do inhalacji, strefa edukacji zdrowotnej oraz dyżurka lekarsko-pielęgniarska. Pacjenci mogą uprawiać ćwiczenia fizyczne, korzystając z bieżni, rowerków, ergometrów. W jednej z komór znajdują się miejsca dla wypoczynku, a także przedziały noclegowe. Pobyty lecznicze realizowane są na podstawie autorskiego programu rehabilitacji pulmonologicznej. Z leczenia korzystają zarówno dzieci jak i dorośli.

W najbliższych latach planowany jest dalszy rozwój kompleksu uzdrowiskowego i wybudowanie obiektów, w których będzie można korzystać z leczniczych walorów wielickich solanek. Przy okazji kopalnia planuje kompleksową rewitalizację Parku św. Kingi, który będzie w przyszłości pełnił funkcje rekreacyjne.

Hotel Grand Sal – komfort w sercu historii

Naturalnym uzupełnieniem turystyczno-uzdrowiskowego kompleksu jest hotel Grand Sal ****, położony w samym sercu parku, tuż obok szybu Daniłowicza. Ma on charakter butikowy i dysponuje 39 komfortowymi pokojami 2 i 3-osobowymi. Sam budynek ma bogatą historię – na przełomie XIX/XX mieściły się tu Łazienki Salinarne. Hotelowa restauracja serwuje autorskie dania szefa kuchni, ze szczególnym uwzględnieniem potraw małopolskich. Do dyspozycji gości jest również strefa relaksu z sauną.

Ci, którzy od lat odwiedzają Kopalnię Soli Wieliczka, obserwują jej stały harmonijny rozwój, zgodnie ze starannie przemyślaną koncepcją. Założenie, żeby w jednym miejscu połączyć funkcje  edukacyjne, turystyczne, rekreacyjne, rozrywkowe i lecznicze, jest realizowane w perfekcyjny sposób – a jeszcze wiele przed nami!