Odessa – turystyczny magnes w cieniu syren alarmowych

Dla wielu Ukraińców lato kojarzy się przede wszystkim z wypoczynkiem nad Morzem Czarnym. Jednym z najważniejszych kierunków i magnesem dla nich była przed wojną Odessa, znana z piaszczystych plaż, słońca, cudownej architektury, pysznej odeskiej kuchni oraz niezwykłej atmosfery. Odessę bardzo licznie odwiedzali również turyści z Rosji, Białorusi, krajów bałtyckich. Bezpośrednie połączenia lotnicze z kilku polskich miast umożliwiały również wygodną podróż do Odessy polskim turystom, dzięki czemu na odeskich ulicach można było usłyszeć polski język.

Odessa od początku wojny stała się jednym z głównych celów armii rosyjskiej. W marcu 2022 roku rosyjskie statki stały bardzo blisko wybrzeża, na tyle blisko, że mieszkańcy miasta mogli zobaczyć je przebywając na jednej z odeskich plaż. Próby wysadzenia desantu na brzeg Morza Czarnego nie powiodły się dzięki działaniom ukraińskiej armii. Odessa wzmacniała się każdego dnia. Tysiące mieszkańców nieprzerwanie ładowało piasek morski do dużych białych worków, za pomocą których budowano na wybrzeżu barykady. Worki z piaskiem stały się również częścią barykad i wzmocnień postawionych na centralnych ulicach, chroniąc tym samym zabytki i obiekty dziedzictwa kulturowego Odessy.

Po wybuchu wojny wielu mieszkańców Odessy podjęło decyzję o opuszczeniu swojego rodzinnego miasta w obawie przed jego otoczeniem przez armię rosyjską, jednak po dwóch latach agresji Rosji na Ukrainę prawdopodobieństwo działań bojowych wokół Odessy spadło praktycznie do zera. Jej populacja zbliża się obecnie do poziomu przedwojennego, jednak należy zwrócić uwagę, że dużą część mieszkańców stanowią uchodźcy z innych ukraińskich miast, którzy pomagają odrodzić w mieście jego dawną atmosferę.

Nadmorski kurort nadal funkcjonuje pod wolnym niebem, a jego mieszkańcy w dalszym ciągu cieszą się codziennym życiem, choć miasto regularnie atakowane jest przez rosyjskie rakiety i drony. Restauracje, kawiarnie, teatry, muzea, parki i centra handlowe nadal działają pomimo ubiegłorocznego zaciemnienia, które spowodowały próby zniszczenia przez Rosję krytycznej infrastruktury południa Ukrainy. W ubiegłym roku Rosji udało się pogrążyć Odessę w ciemności i chłodzie. Na jej ulicach stale słyszalny był szum pracujących generatorów prądotwórczych, które zasilały w prąd liczne restauracje, kawiarnie, sklepy i zakłady użytkowe. W tym roku sytuacja się nie powtórzyła.

W Odessie panuje atmosfera pozwalająca uwierzyć, że wojna toczy się w zupełnie innym kraju. Ulica Deribasowska – główny deptak Odessy żyje śmiechem i zabawą, podobnie jak żyła przed wojną, z tym że tłumów na brukowanej wulkaniczną kostką ulicy nie widać. Znajdują się na niej dziesiątki barów i kawiarni. W wielu z nich można zobaczyć tańczącą młodzież. W kilku miejscach stoją uliczni muzycy, którzy bardzo często swoją muzyką zagłuszają dźwięk syreny alarmowej.

Odessa przyciąga nie tylko morzem. Turyści bardzo chętnie odwiedzają kultowe miejsca korzystając z usług lokalnych przewodników. Część z nich po rozpoczęciu wojny wstąpiła do ukraińskiej armii, pozostali starają się wykonywać swoją pracę przekazując równocześnie część swoich skromnych dochodów na pomoc dla żołnierzy. Dla uchodźców oferowane wycieczki po mieście są całkowicie bezpłatne, tak przynajmniej było w pierwszych miesiącach wojny. Z tej okazji skorzystało wówczas kilkuset mieszkańców Mariupola i Chersonia, którym udało się uciec do Odessy. Uciekinierzy z okupowanych terenów, dorośli i dzieci, bardzo żywo reagują na ciekawe fakty związane z lokalną historią i architekturą. Starają się żyć normalnie, spacerując po Odessie, korzystając z atrybutów lokalnej kuchni, odwiedzając muzea i teatry.

Życie kulturalne w Odessie trwa pomimo wojny. Pomimo trudnych wojennych czasów drzwi teatrów i muzeów stoją otworem dla wszystkich chętnych. Nie wszystkie ekspozycje muzealne są dostępne do oglądania, ale pracownicy robią wszystko, co w ich mocy, aby mieszkańcy Odessy oraz jej goście mogli zanurzyć się w świecie piękna i mile spędzić czas. Barykady zostały rozebrane przed słynnym odeskim Teatrem Opery i Baletu. Spektakle odbywają się w nim praktycznie codziennie. Aktualny harmonogram można zobaczyć na stronie internetowej teatru. Należy pamiętać, że podczas alarmu powietrznego spektakl zostaje przerwany, a aktorzy wraz z publicznością schodzą do schronów. Po zakończeniu alarmu wszyscy mogą wrócić ponownie na salę.

Przed inwazją Rosji na Ukrainę hotelarstwo było uważane za jedną z najbardziej dochodowych inwestycji. Popyt na obiekty noclegowe rósł również z powodu szybkiego rozwoju turystyki. W pierwszych miesiącach wojny hotelarstwo zamarło. Wiele hoteli stoi pustych co powoduje, iż wybór noclegu w Odessie jest dużo większy niż miało to miejsce wcześniej. Obecnie 99 proc. gości hotelowych to obywatele Ukrainy, a 1 proc. stanowią zagraniczni dziennikarze, wolontariusze, wojskowi i przedstawiciele organizacji międzynarodowych, którzy przybyli na Ukrainę wyłącznie z powodu kryzysu humanitarnego w niektórych regionach. Wiele hoteli w początkowych miesiącach wojny udostępniło swoje obiekty uchodźcom.

Podczas wojny ukraińskie hotele zostały zmuszone do zmiany funkcjonowania, kładąc szczególny nacisk na zapewnienie gościom nie tylko komfortu, ale także bezpieczeństwa. Przestrzegają pewnych zasad, które gwarantują ochronę gości oraz personelu, a także, pomimo szeregu ograniczeń, starają się utrzymać odpowiedni poziom usług, dostosowując się do nowych warunków pracy. Ograniczenia mają znaczący wpływ na wypoczynek gości, wraz z innymi środkami bezpieczeństwa w hotelach tworzą kompleks czynników, który daje poczucie spokoju osobom w nich przebywającym. W przypadku alarmu powietrznego wszyscy goście i pracownicy obiektu są zobowiązani do zejścia do schronu przeciwlotniczego.

Jeszcze kilka miesięcy temu nie wszystkie odeskie ulice były dostępne dla spacerujących. Przejście przez skrzyżowania ulic w centrum miasta było utrudnione. Należało posiadać specjalną przepustkę lub zameldowanie w danym rejonie. Nadmorski bulwar został otwarty jako jeden z ostatnich pod koniec 2023 roku. Nie można było wcześniej po nim spacerować, ponieważ otwierał się z niego widok na infrastrukturę portu, który był jednym ze strategicznych celów rosyjskiego lotnictwa. Słynne schody Potiomkinowskie prowadzące do morskiego dworca do tej pory są zamknięte.

Aby chronić miasto od strony morza, ukraińskie wojsko wzmocniło linię brzegową minami, które stanowiły zabezpieczenie przed ewentualnym desantem wroga. W związku z powyższym władze miejskie latem 2022 roku zakazały wypoczynku na plażach i kąpieli w morzu. Zmieniło się to w lipcu 2023 roku. Po przeprowadzeniu specjalnej kontroli część plaż zostało udostępnionych dla odpoczywających, co automatycznie spowodowało wzmożenie ruchu turystycznego.

Autor: Borys Tynka